Թարգմանչի նախաբան
Գիլադ Հիրշբերգերը սոցիալական և քաղաքական հոգեբան է։ Իր ուսումնասիրություններում, այդ թվում՝ այս վերլուծության մեջ, նա հիմնականում հենվում է սոցիալական ինքնության տեսության վրա։ Ձևավորվելով դեռևս նախորդ դարի 80-ականներին՝ տեսությունն իր տարբեր լրամշակումներով դեռևս ամենաազդեցիկ մոտեցումն է անձնային և խմբային ինքնության փոխառնչությունները և անհատի համար խմբային պատկանելության հոգեբանական կարևորությունը հասկանալու համար։ Այդ տեսության մեջ ազգային ինքնությունը ևս դիտարկվում է իբրև խմբային ինքնության ձև՝ անձնային ինքնության և ինքնագնահատականի հետ սերտ առնչության մեջ։ Մոտեցման մեջ կարևոր է նաև սոցիալական համատեքստը, որի ներքո և որից կախված ձևավորվում, դրսևորվում և փոփոխվում են խմբային ինքնությունները, և որտեղ պատմական փորձառություններն ու կոլեկտիվ հիշողությունը դառնում են առանձնակի նշանակություն ունեցող գործոններ։
«Հավաքական տրավման և իմաստի սոցիալական կառուցումը» հոդվածում Հիրշբերգերը փաստարկում է, որ կոլեկտիվ տրավմաները, որքան էլ որ աղետալի փորձառություններ են, նաև հիմք են այդ տրավման ապրած հասարակությունների ինքնության, համախմբման, հավաքական իմաստի կերտման համար։ Նա ցույց է տալիս տրավմատիկ անցյալի տարբեր՝ վնասաբեր և ռեսուրսային կողմերը՝ կախված դրանք «վերամշակելու», իմաստավորելու ձևերից։ Է՛լ ավելի խնդրահարույց է հավաքական տրավմայի դերը ոճրագործած խմբի և դրա հետնորդների ինքնության և հավաքական հիշողության հարցում, որին ևս անդրադարձ կա։
Հոդվածը հիմնված է գերազանցապես հրեական փորձի ուսումնասիրման վրա, և չնայած նրան, որ դրա լույս տեսնելուց հետո ինքը՝ Իսրայելը, բռնել է մի ճանապարհ, որին դեռ պետք է պատմականորեն առերեսվի ոչ վերջին հերթին հենց այն առումներով, որոնք ուրվագծել է Հիրշբերգերը, նրա այս տեքստը հավաքական տրավմայի հոգեբանական կողմերի վերաբերյալ թերևս ամենաունիվերսալ և օգտակար նյութերից մեկն է մնում՝ համադրելով ակադեմիական բավարար խորությունը, բազմակողմությունը և հանրամատչելի լեզուն։ Մեր իսկ պատմական փորձառություններն ու շարունակական կոլեկտիվ վերքերն ու տագնապները նույնպես ձևավորում են մեր հասարակական կյանքը, մեր ինքնության մասին պատումները և մեր հարաբերություններն աշխարհի հետ։ Հուսամ, որ այս տեքստը ընթերցողին կօգնի նաև մեր պատմության հետ մեր առնչությունների մտահայեցման և (վերա)իմաստավորման դժվար փորձերում, որոնք հաճախ հանիրավի իրենց ձեռքն է վերցնում և պարզեցնել փորձում օրվա քաղաքական իշխանությունը։
Թեև Գիլադ Հիրշբերգերը պարբերաբար հանդես է եկել սեփական երկրի որոշ քաղաքականությունների, նաև սիոնիզմի քննադատությամբ և քննարկումների դաշտ բերել պաղեստինյան դիտանկյունը հաշվի առնելու, ինչպես նաև հաշտության հեռանկարներ ու ձևեր մտածելու կարևորությունը, սակայն նկատելի է նաև նրա զգուշավորությունը հատկապես վերջին տարիներին Իսրայելի՝ ցեղասպանական գործողությունների վերաճած և ծանրագույն հումանիտար աղետ և մարդկային տառապանք բերած ռազմական հանցագործությունները բարձրաձայնելու և դրանց անվանում տալու հարցում։ Այս լռությունը, թերևս, ինքնին վկայում է այն դժվարությունների մասին, որոնք ունենում են անգամ քննադատաբար մտածող գիտնականները, երբ գործը հասնում է այնպիսի զգայուն հարցի, ինչպիսին սեփական ազգային ինքնությունն է։
Թարգմանիչ՝ Սոնա Մանուսյան
Հոդվածն ամբողջությամբ կարդացեք այստեղ։
Պատկերը գեներացված է արհեստական բանականությամբ։
